Corría o ano de 1966 e no mundo e no cinema moitas cousas parecían estar mudando. As propostas dun milenio aínda embrionario afloraban precoces e firmes, dispostas a se afincar. A repentina morte na India de Bimal Roy, un dos máximos expoñentes da Idade Dourada de Bollywood, preludiaba aquela outra, algún tempo despois, do que fora o fundador da máis xigantesca factoría de soños que xamais existira, Walt Disney. Entre un óbito e outro unha chea de acontecementos marcarían o comezo da recentemente proclamada Era Moderna da "gran pantalla". A Revolución Cultural de Mao, o declive do sistema de estudios de Hollywood ou a inflación crecente producida pola Guerra de Vietnan configuraban a escenografía dunha xeración nova que vestía roupas de Carnaby Street e se movía ao ritmo de Pet Sounds dos Beach Boys, Blonde on Blonde de Dylan, Revolver dos Beatles ou Under my Thumb dos Rolling Stones.
Estaban a piques de suceder algúns dos acontecementos máis transcendentes e reveladores da historia do cinema. Por unha banda, xurdía do xeo un dos grandes monumentos desta arte, Andréi Rubliov de Andréi Tarkovski (Unión Soviética, 1932-Paris, 1986). "Biopic da alma" dun monxe que pintaba íconos no século XV e que non queria admitir a idea de que Deus puidese vingarse das súas criaturas no día do Xuízo Final, ao mesmo tempo que unha parábola sobre a difícil posición do artista nun mundo que eternamente o tenta subordinar. Por outra, desde Francia, Robert Bresson (1901-1999) -que en 1960 aseguraba: "Eu fun e son pintor. Cheguei ao cinema para descansar e, ao mesmo tempo, encher un baleiro". viña presentar a súa obra Au Hasard Balthazar. Fábula sobre a vida dun asno que vaga, ao acaso, de dono en dono., conforma unha mestura de inocencia e sobriedade formais que ilustra unha das claves do universo deste cineasta irrepetíbel, a saber: " suprimir o que desviaría a atención a outra parte, traducir o vento invisíbel pola auga que esculpe ao seu paso". E porque na base de todo fragmento (revolución) hai sempre unha intencionalidade totalizadora, desde outras partes do mundo comezaron a gotexar producións cun cariz abertamente transgesor: Persona (Suecia, 1918-2007) de Ingmar Bergman, é un filme que, ademáas de xerar infinidade de dúbidas e suspicacias sobre a sexualidade das súas protagonistas, fala da disolución da personalidade como constructo psicolóxico, mais tamén da destrución da cinematografía como concepto. A batalla de Alxer de Gillo Pontecorvo (Pisa, 1919-Roma, 2006), foi unha encomenda oficial do goberno de Alxeria, tres anos depois da independencia do país (ao cabo dunha guerra de oito anos), cuxo principio de base era non utilizar nengunha imaxe de arquivo: todo é representado. Blow Up de Michelangelo Antonioni (Ferrara, 1912-Roma, 2007), baseado nun conto de Julio Cortázar, reflexiona sobre as relacións entre realidade e ilusión, a través das peripecias dun fotógrafo que, de ampliación en ampliación, descobre un crime. Ou xulga descubrir.
Todos ou só unha parte: Os mártires do amor de Jan Nemec (Praga, 1936), Fahrenheit 451 de François Truffaut (París, 1932-1984), As margaridas de Vera Chytilová (Checoslovaquia, 1929-2014), Alphaville e Masculino Feminino de Jean-Luc Godard (París, 1930), As badaladas da media noite de Orson Welles (USA, 1915-1985), custodiados como o inventario do que fomos naquel querido ano. O mesmo no que o director Paulo Rocha (Portugal, 1935-2012) e mais o empresario ourensán Armando Hermida Luaces (Ribadavia,1909-Bos Aires, 1929) introduciron a nosa terra na bagaxe sentimental doutras xentes. Mudar de Vida e Alma Gallega son desas crónicas de viaxes, por certo ben diferentes, nas que non se chega a ningures, pero que un gosta de mirar porque se atopa nelas, sen máis explicación, sabendo que realmente pasa que "algo está a piques de suceder."
O futuro xa pasou
- Hai uns días, dito sexa de paso, asistíamos sen nos inmutar á desculpa pública do director de Freiheit (1966), "liberdade" en alemán, e creador da saga da Guerra das Galaxias, George Walton Lucas Jr., polas súas palabras nas que catalogaba a compañía Disney de "tratantes de brancas". Parece mentira que o que chegara a ser un dos homes máis poderosos da industria do entretemento non fose capaz de prever o impacto dunhas declaracións que atentaban directamente contra a terceira corporación mediática (por detrás de Comcast e Google Inc.) máis importante do mundo. Porque se de algo podemos presumir a estas alturas é da consciencia do público sobre os verdadeiros intereses das empresas que se esconden tras as produtoras e distribuidoras cinematográficas. Atrás fican as boas intencións dos que avogaban por unha industria da arte. Godard deixouno ben claro: "no fondo/o cinema non forma parte/da industria/das comunicacións/nen da do espectáculo/senón da industria dos cosméticos/da industria das máscaras/unha magra sucursal/da industria da mentira".Para todos aqueles indiferentes aos avatares do "Imperio Galáctico" aquí deixo as seguintes suxestións para 2016: Zama de Lucrecia Martel, Personal Shopper de Olivier Assayas, The Unknown Girl de Jean-Pierre e Luc Dardenne, Julieta de Pedro Almodóvar, It´s Only the End of the World de Xavier Dolan ou Everybody Wants Some de Richard Linklater.
