Cando penso en Terranova penso nos seus mares, na parte da plataforma continental norteamericana do océano Atlántico considerada a maior zona de pesca do mundo por condicións idóneas para un dos traballos máis duros. Territorio, o do Gran Banco de Terranova, percorrido por milleiros e milleiros de afoutos mariñeiros que procuraban -e seguen a procurar- unha tranquilidade económica e o conforto das súas familias. Persoas como Antón Ponte, avó materno do protagonista desta última entrega narrativa de Manuel Rivas, que tiña un soño agora habitado polo seu neto, a piques de ser esborrallado. Unha libraría, Terranova, que sobrevivira grazas a seus pais dende o ano da súa fundación, 1935, e que se convertera en época franquista nun refuxio para disidentes e libros prohibidos, nun espazo de liberdade onde se podía respirar naquel período histórico abafante da ditadura, e que arestora estaba próximo a desaparecer por mor da especulación inmobiliaria.
Vicenzo Fontana, que recolle o legado dos seus proxenitores, mergúllase nas súas lembranzas o mesmo día en que debe afrontar o ultimato polo que se pon en marcha o desafiuzamento da libraría, situación fatalista da que arrinca, in extrema res, a novela: "Liquidación total de existencias por peche inminente". Seriamente ameazada Terranova, "un lugar diferente no planeta Terra, habitada por libros e almas, (...) un refuxio de náufragos da vida, (...) un lugar de memoria e emoción", o libreiro, preocupado polo peche e o esquecemento daquela parte esencial da súa vida, evoca e fai rexurdir a súa propia historia.
A acción ten lugar en outono e inverno do ano 2014, pero Vicenzo é quen de retrotraerse ata a mesma data de fundación de Terranova, no verán de 1935, para ir contando, mediante grandes saltos temporais e espaciais que manteñen ao lector expectante e atento ao desenvolvemento da narración, a historia da súa familia e do que lles facía permanecer unidos, aquela libraría. De estrutura elaborada, a novela evoluciona cun ritmo lixeiro aderezado con abundantes referencias culturais de todos os xéneros e engalanado cunha linguaxe distinguida e poética que a fan despuntar. Aquí Manuel Rivas regresa, unha vez máis, á etapa franquista que tan bo resultado lle deu noutras narrativas como a galardoada Os libros arden mal, e tamén á transición, viaxando desta vez por Galicia -a súa querida Coruña-, Madrid, París, Lisboa e Bos Aires.
Terranova era a cerna das súas vidas, moito máis que unha simple libraría, un lugar onde o exilio nunca existira. Estivera rexentada primeiro polos seus pais, o galeguista Amaro Fontana e a súa muller Comba, ela apaixonada dende nena polos libros, el profesor de linguas clásicas, membro do Seminario de Estudos Galegos e vítima da represión franquista; e despois tamén polo tío Eliseo, personaxe singular que achega momentos máxicos á narración, como os seus viaxes imaxinarios nos que se figuraba paseando pola Habana con Lorca ou Lezama Lima, falando con Borges en Bos Aires ou coñecendo a María Zambrano en Roma. Terranova fora tamén lugar de acollida para Garúa, unha moza exiliada arxentina que coa súa chegada transformaría aquel espazo para sempre. E aínda hai oco para historias de todo tipo protagonizadas por personaxes intrépidos e vulnerábeis como Dombodán ou Sibelius, que engaden frescura e trazos humorísticos á historia principal, nostálxica e emotiva.
O último día de Terranova é toda unha homenaxe ao oficio de libreiro e ás librarías, converténdose nun verdadeiro manifesto da súa defensa e do papel que estas cumpren na sociedade actual.
RIVAS, Manuel, O último día de Terranova, Ed. Xerais, Vigo, 2015, PVP. 17, 50 ?
