Se Gomorra (2008) e Reality (2012) foron catalogadas no seu momento como fábulas extravagantes do comportamento humano, que dicir do último filme de Matteo Garrone, O conto dos contos? Á vista está que a súa estrea este venres vai relegar os dous anteriores á categoría de "relatos infantís". Á frente dun equipo técnico e artístico xigantesco, entre os que cabe sinalar a presenza do director de fotografía Peter Suschitzky (Promesas do Leste, Unha historia de violencia) e a do compositor Alexandre Desplat (O grande hotel Budapest, O discurso do rei, Argo), o director napolitano é capaz de alterar os códigos do xénero fantástico para ofrecernos unha obra sinistra, pero absolutamente atraente.
Sendo o máis comercial dos seus filmes, O conto dos contos (2015) non deixa de ser outro deses produtos nos que non se fan concesións ao espectador e que, con todo, vai ao seu encontro cunha forza visual avasalante. Baseado nos contos do poeta e cortesán Giambattista Basile (Nápoles, 1566-1632), a súa estrutura descansa sobre tres historias nas que a fantasía coexiste co realismo dun xeito "asombrosamente" natural: La cerva fatata, La pulce, e La vecchia scorticata.
A melancólica raíña de Selvascura (Salma Hayek) devece por ter un fillo e aceptará calquera cousa para poder acadar o seu empeño. Un día chega ao reino un feiticeiro que lle propón unha arriscada solución: se desexa quedar preñada terá que comer o corazón dun dragón mariño cociñado por unha moza virxe. O rei (John C. Reilly), un home de elegancia distraída e amante da súa muller, decide levar a cabo a fazaña. Mentres tanto, nun reino viciño, outro rei (Toby Jones), "que tiña pouco en que pensar", seducido polas cabriolas dunha pulga, descoida a futura felicidade da súa filla, pondo en perigo a vida e a honra desta. E como o asunto vai de monarcas e non hai dous sen tres, chegamos ao derradeiro relato no que o libinidoso e superficial rei de Roccaforte (Vincent Cassel), namorado da voz dunha muller, logra meter no leito ("como soldado experto que sabe que as fortalezas hai que conquistalas pouco a pouco") a unha vella enrugada créndoa unha xove doncela. Cousas que pasan cando un se fía dun sentido soamente, tendo cinco para usar.
Pascal seguramente diría que o que lle pasa ás personaxes desta aventura "espiritual" é a consecuencia de saíren da molicie dos seus cuartos para ver o que hai alén da porta. O ogro que viola a princesa non é outra cousa que o corolario da necidade dun pai que non sabe amar; a muller que se esfola viva advirte do perigo de non pagar o tributo debido ao paso do tempo; a enfermiza adoración da raíña polo seu fillo non poderá evitar que este a abandone en busca do seu amado irmán.
Segundo Matteo Garrone, O conto dos contos, nace da confluencia de dous conceptos habituais na súa filmografía: o acaso e o destino. O primeiro xorde do desexo das personaxes de conseguir unha cousa imposíbel, mentres o segundo constitúe esa forza inexorabel que os impele desde os coidadísimos planos de conxunto até os encadres pechados: un copo de viño, unha ollada triste, a pulga que salta dunha man a outra.
A estas alturas da película xa todo o mundo sabe que os monstros hai tempo que deixaron de agacharse baixo a cama dos cativos. Simplemente poden xurdir en calquera lugar: poñamos que falo de París e que declaro que "filmar contos morais despois de Bataclan é un acto de barbarie".
O aventureiro honorábel
- A vida de Giambattista Basile estivo marcada desde o comezo por dúas paixóns: a procura da harmonía entre a beleza e a moral, e o propósito de "recoller todas as formas da fala napolitana" nunha obra que fose "compendio do fabuloso e o grotesco". Por desgraza, non conseguiu alcanzar nengunha delas. A primeira, por motivos obvios que producían nel unha enorme tristura e a segunda porque a súa obra sobranceira, Lo cunto de li cunti overo lo trattenemiento de peccerille, non conseguiu ver a luz até anos despois da súa morte.En xeral, Giambattista entendíase mellor coa xente do pobo que cos cortesáns cos que compartía prosapia. Dos marxinais aprendía as xergas napolitanas, o patrio dialecto no que escribiría a maioría da súa obra, pero tamén a nobreza dos que non eran palacianos. Era neses lugares de perdición, nos que gandulean os ladróns, os falsificadores, os sicarios e as mulleres de mal vivir, onde atopaba a forza creadora para escribir. Dos campos de batalla das letras pasou aos da guerra alistándose como soldado ao servizo da Serenissima en Venecia. Probabelmente pensase que as feridas de sangue son menos atroces que as da tinta.Das súas proezas quizá a máis belida sexa o descubrimento de que nesa terra incógnita poboada de fadas, ogros e raíñas, os seus habitantes departen na mesma fala na que escriben Erri de Luca, Giuseppe Montesano, Anna Mª Oreste ou Raffaele La Capria.
