Máis silencioso que noutras ocasións, advén o novo poemario de Manuel Rivas, A boca da terra. A diferenza da obra anterior, A desaparición da neve, que proclamaba desde a súa edición en éuscaro, catalán, galego e castelán, un canto ao plurilingüismo na España que o nega de modo persistente, neste volume asistimos a un lirismo íntimo e robusto, tan apaciguador como desacougante. Notamos esta dupla dirección xa desde o inicio, cando atopamos o haiku, a composición xaponesa onde o verso procura unha posición nutritiva para cada palabra e non permite o desleixo, ou a dispersión: "Follas que caen na noite/ensimesmadas/como accidentes do amor". Temos aquí o Manuel Rivas ourive, que elabora mecanismos contundentes onde a raiba percute como un lóstrego de dor nas augas calmas do poema: "Como aquel mártir/que estendeu a súa pel/fóra do corpo". Porque moitas veces detrás da suavidade bucólica ou dos ámbitos aparentemente amenos, podemos distinguir o anuncio da penuria e sufrimento humanos. Mais tamén dunha natureza benéfica chea de pormenores místicos que provocan o arroubo nese animal esperanzado que chamamos home. Deste xeito, a beleza e o misterio sedúcennos en sorprendente alquimia, como nos golpean estes versos de espléndida clarividencia: "Ese zunir da carballeira/é a mágoa do invisíbel/por non ser visto".
Sabemos que unha das funcións da poesía é embelezar a estrañeza. Outra, rexistrar os vestixios dunha resonancia que a cada paso nos inflama e nos impulsa a ir a novos territorios. Trátase da memoria, que nos acepta para que non aceptemos os desaparecimentos, que se incrusta no vocabulario dos días para facelos perennes, que prohibe a sucesión e non exclúe a paixón nen a delicadeza. O que amamos, entón, transfórmase en minucias, en indicios dunha desorde que respira. Eis a argamasa coa que opera o escritor, traballosamente. Por iso, para min, a peza máis conmovedora do libro é O monte da mai. Aquí o noso autor dá conta dunha herdanza, un fragmento minúsculo de terra que será preciso inventariar para que cada anaco terrestre perturbe a nosa alma, que será preciso medir como se mide o tempo con avidez sobresaltada.
No sección final da obra o berro dos vencidos estremécenos. O berro dos caídos pola liberdade, seres unilateralmente exterminados, sempre é asimétrico. Porque son desposuídos de existencia e negados con rancor continuamente. Os vencedores sepultan cada día a súa memoria. Mais non poden impedir que nós os lembremos chamándoos a cada un polo seu proprio nome para evitar que, no desprotexido lugar onde xacen, o esquecemento sexa o seu único epitafio. Decerto isto é o que fai Manolo Rivas neste fermoso libro.
