Faro de Vigo

Faro de Vigo

Contenido exclusivo para suscriptores digitales

SÁLVESE QUIEN PUEDA

Isla de San Simón, Illa do Pensamento o da Memoria

San Simón, una isla cargada por la historia. // Adrián Irago

Le tocaba descansar a esta sección este mes de septiembre, relajarse con las vacaciones de verano pero, justo un día antes de la despedida... otra botella nos llega a un punto de la ría enviada desde algún barco en el interior de la misma, sumando ya 26 desde que hace unos años un anónimo escribiente nos las hace llegar. bajo la firma de Ned Land. Siempre hallan estas botellas gentes diferentes en los sitios más variados de nuestra costa, que hallan nuestro teléfono en el interior con el ruego de que se nos entregue. Y siempre facilitamos los nombres de quienes tienen este encuentro mágico con las aguas para evitar que algunos lo atribuyan a una invención literaria.

Jorge Bouzas Coello paseaba por la playa de Borna, en Moaña, con su mujer, Fanny Enríquez. Allí, entre las algas, flotaba la botella al vaivén de las olas con una palabra trazada en roja grafía: Mensaxe. Cuenta Jorge que se sintió por unos segundos como cuando leía algo de Julio Verne, sin imaginar siquiera que el misterioso autor firma sus escritos con el nombre del arponero que Verne sitúa en sus "20.000 leguas de viaje submarino": Ned Land. Jorge se abalanzó sobre la botella intrigado, porque la traía el mar que en su familia siempre fue objeto de respeto. No en vano fue mecánico naval su padre y marineros sus dos hermanos, aunque él no siguiera ese camino salvo en la mili. Jorge está en paro, atiende especialmente por ello a su pequeña hija Martina y da rienda suelta a su pasión musical en el quinteto vigués de metal progresivo "Beautiful Coma". Y esto es lo que decía la carta escrita a mano en su interior.

"Frente a Cesantes,na badía de San Simón, atópase a illa co mesmo nome, a principal dun pequeno arquipiélago. Centro monástico na Idade Media e cantada por Mendiño: "Sedíam ' eu na ermida de San Simón/ e cercáronm ' as ondas/ qué grandes son/ eu atendendo meu amigo/ eu atendendo meu amigo". Templarios, franciscanos y pascualinos pasaron por ela. Foi galano para a raíña Isabel la Católica e saqueada varias veces por piratas, Sir Francis Drake entre eles. Nas augas próximas deuse a batalla de Rande e o afondamento de galeóns cargados de ouro das Américas. Foi tamén leprosería e lazareto ata que a guerra civil española converteuna en campo de concentración e exterminio, un dos máis terribles do franquismo polo seu tratamento inhumano e fusilamentos. O poeta Claudio Rodríguez Fer escribiu: "Contra o exterminio atroz/ e contra o esquecemento inxusto/ do silencio cómplice/queremos manter viva para sempre a memoria galega/ dos últimos do fascismo/ en solidariedade con todas as comunidades do mundo/ que padecesen calquera dictadura do terror". A Illa, chamada do Pensamento polo Goberno Galego, será sempre a Illa da Memoria lembrando aos máis de 5.000 prisioneiros alí recluidos entre 1936-43.

Intelectuais, xente de libre pensamento, mestres... foran os primeiros "presos preventivos", fundamentalmente de Vigo e Pontevedra, e máis tarde de todo o noroeste de España chegando a xuntar un milleiro de anciáns "perigrosos" para o Réxime. Na pequena illa chegaron a estar xuntas 2.500 persoas, correspondéndolles 45 cms. de chan para cada un. Foron 700 mortos, moitos deles por inanición. Sen apenas alimentos, pasando frío, obligados a cantar o Cara al Sol e ir a misa. De vez en vez, os gardas collían a dous ou tres prisioneros que saían da illa para non regresar, aparecendo os seus corpos nas cunetas da costa ou nos areais viciños. Esta "limpieza de malos españoles", como dicía o cura da aldea, o pai Nieto, para xustificar os asasinatos "que Cristo perdoaba para depurar aos pecadores". Outro terrible persoaxe foi Francisco Rodríguez, "el Rabioso", teniente da Garda Civil que cobraba aos familiares dos recluidos con falsas promesas de liberdade.

No medio de tanto horror compre salientar a actuación das mulleres de Redondela que alixeraron os males dos presos levándolles roupa, comida e mensaxes dos familiares. Cando miremos a illa pensemos en todos aqueles que estiveron nela e, entre as brumas, nas facianas daquelas mulleres anónimas e magníficas ligadas por sempre a "Illa da Memoria".

Ned Land, agosto de 2016

Compartir el artículo

stats