Dez anos é o tempo mínimo que ha de transcorrer entre a morte dun autor e a súa designación como protagonista do Día dás Letras Galegas, e este é o tempo que necesitou Roberto Vidal Bolaño para que se lle recoñeza a súa figura dentro da cultura galega. Pero este recoñecemento chega, ademais, nun momento en que a escena galega vive un dos seus momentos máis dramáticos, polo que o sector da cultura entende que este homenaxe ao dramaturgo compostelán supón tamén un recoñecemento da escena galega, xa que non se pode falar de Vidal Bolaño sen o teatro contemporáneo nin viceversa, xa que, ademais de autor dunha extensa obra, foi actor, director, escenógrafo e iluminador. Máis de medio centenar de asociacións e institucións dos ámbitos escénico e cultural, e oitocentas firmas, avalaban a proposta de adicar o Día dás Letras Galegas ao autor de obras como "Ás actas escuras" e "Doentes".
"É un autor moi respectado e moi representado en España e tamén fóra. É, como Rosalía de Castro, unha figura da nosa diplomacia cultural, cunha enorme capacidade de creación en todos os rexistros teatrais e que traballou sempre pola lingua galega e para crear un público para o teatro galego", defende a catedrática de Comunicación Audiovisual Margarita Ledo, un dos nomes que avalou esta proposta. A catedrática engadiu que, como bo bufón, Vidal Bolaño se enfrontou cos conflitos da sociedade e co poder a través da súa pluma, sempre independente e comprometida. "Facía teatro político en tempo presente", asegura a catedrática, que engade que a súa morte prematura supuxo para o teatro a perda do Vidal Bolaño maduro, que xa deixaba entrever as súas obras. "Aínda que deixou unha obra extensa, perdemos un grande escritor", afirma Ledo, quen destaca tamén a faceta audiovisual de Vidal Bolaño, moi importante tamén, afirma, aínda que non tan coñecida.
Manuel Bragado, presidente da Asociación Galega de Editores, tamén aplaude a designación do autor de "Días sen gloria" como homenaxeado do Día dás Letras Galegas. Estamos diante da figura máis importante do teatro galego do século XX tanto pola extensión da súa obra como polo feito de que foi o creador do teatro profesional en Galicia cando decidiu deixar o traballo que tiña no banco e crear a primeira compañía teatral galega", explica.
Pero para Bragado, esta homenaxe chega ademais nun momento "moi precario" para a escena galega, provocada, afirma, por "unhas políticas culturais cada vez máis inexistentes". "2013 vai ser o ano do teatro de Galicia", afirma o editor, que destaca ademais que o autor de "Saxo tenor" deixou "uns alumnos privilexiados", como Rubén Ruibal, Premio Nacional de Literatura Dramática por "Limpeza de sangue", e o seu propio fillo, Roi Vidal.
Rubén Ruibal traballou durante dez anos "man con man" e con el aprendeu o oficio, recoñece. "Estou moi orgulloso de ter traballado con el porque durante a miña permanencia en Teatro de Aquí afondei na posta en escena e nos segredos da escritura, porque se reinventaba constantemente", argumenta o dramaturgo, quen destaca do seu mestre o seu teatro comprometido e moitas veces molesto, por ser especialmente crítico coa realidade. "O teatro estase a levar moitos golpes, moi inxustos, polo que creo que debemos aproveitar a oportunidade que nos brinda Vidal Bolaño para darlle un empuxonciño", sostén.
Antonio Durán "Morris", gañador do Premio Mestre Mateo 2011 ao mellor actor protagonista polo seu papel na adaptación cinematográfica de "Doentes", solicitou na gala do audiovisual galego que se lle adicara o Día das Letras Galegas a Vidal Bolaño, polo que a súa concesión é para o artista vigués unha gran satisfacción. "Creo que estaría orgulloso de que dez anos despois da súa morte, e nun momento tan crítico para o teatro, se lle adicase este recoñecemento. Foi unha persoa moi coherente e os seus textos están moi vinculados á problemática do país. Se vivise hoxe, co que está a pasar, non pararía de escribir", afirma o intérprete, presidente da Asociación de Actores e Actrices de Galicia (AAAG).
Segundo Manuel Vieites, director da Escola Superior de Arte Dramática de Galicia (ESAD), Vidal Bolaño é "un dos pais do novo teatro galego e da nova creación dramática dos últimos anos do século XX", e un autor que escribiu unha obra "acorde ao momento que lle tocou vivir".
Pola súa banda, o dramaturgo Gustavo Pernas sostén que a "gran dimensión e trascendencia" da obra do escritor compostelán faino merecedor deste gran recoñecemento, e máis nestes momentos, nos que o teatro "está a quedar á marxe". "Era algo que o sector viña pedindo dende hai meses por activa e por pasiva", comenta. Para Pernas, esta será ademais unha excelente ocasión para que se edite a obra de Vidal Bolaño. "O teatro non só é para que se represente, tamén é literatura. Se non se tivesen editado, as obras de Shakespeare e Chejov non terían chegado ata nós", recorda.
