O naufraxio do "San Martín" de 150 CV, matriculado en Vilagarcía pero con base en Cangas, non figura nos nomenclátores oficiais sobre este tema debido ás circunstancias de clandestinidade que rodearon a sua partida e actividade de pesca. O tráxico accidente marítimo tería lugar a finais de agosto de 1977 e había producir grande conmoción na vila que vivía nestas datas os prolegómenos das Festas do Cristo, a punto de iniciarse oficialmente.
Ainda que os restos do barco se atoparon nos baixos da Meán calculouse que o naufraxio tivera lugar nos dos Canteiros, navegando con mal tempo e néboa entre Sálvora e Corrubedo. Por unha derradeira conexión telefónica ás catro da mañá do día 25, veuse deducir que a colisión debeu producirse despois desta hora e coa maioría da tripulación durmindo. O feito de que o barco partise de Cangas sen dar conta na comandancia do rol, acreditacións para navegar e xustificante dos seguros, deu pé, en primeira instancia, ás especulacións sobre o número e identidade dos náufragos cuxo rescate no interior do barco se demoraba polo mal tempo reinante. Finalmente, a comandancia elaboraría un listado de once nomes, ainda que se falaba de doce, nos que incluía ao patrón Manuel Varela Cacabelos de 47 anos e aos seus fillos José Manuel e José Carlos de 17 e 13 anos respectivamente. Os outros tripulantes identificados foron Antonio Iglesias Parcero, Manuel Viéitez Rodas, J. Manuel Rodríguez Lorenzo, Manuel Barreiro Sotelo, Armando Chapela Ríos, Tomás Malvido Bernardez, Eduardo Lusquiños Rodríguez e un seu cuñado non identificado, ambos de Vigo. Entre moita polémica pola suspensión ou non das festas, a corporación acordaría non suspendelas e decretar un día de loito e a celebración de honras fúnebres. Mesmo o C. F. Alondras, que tiña previsto uns combates de loita libre en Romarigo, en vez de suspendelos, decidiu dedicar as 40.000 pts. da recadación deste evento ás familias das vítimas. Os partidos e sindicatos nacionalistas locais, daquela ainda ilegais, convocarían unha manifestación cuxas consignas facían fincapé na desidia das autoridades marítimas en canto ao control dos barcos e na lexislación que permitía o enrolamento de menores de 18 anos como acontecía coa maioría da tripulación do San Martín.
(*) Mestre e historiador de Cangas
