A Muralla daba moi ben a xente. Á cadela apracíalle tratar con bos entendedores: ghou! ("aquí estou eu"); ghou, ghou! ("de aí non pases"); ghou, ghou, ghou! ("sae por pés"). Nunca botou un ladro de máis, nin falta que fixo. A Muralla era un deses cans de respecto, non un ghoubeliño calquera. Apenas latía, porén, cando tiña algo que dicir, bailaricaban os vidros das xanelas. Ghou!, e aquel sismo, con hipocentro na gola e epicentro nas bochechas, expandía a súa onda polo val de Cerdedo.

A Muralla chegou á aldea mediado o século pasado. Meu avó de Abelaíndo mercáralla de cachorro a un tratante portugués na feira de Soutelo. A raza, amastinada, tiraba a cão da Serra da Estrela ou rafeiro alentejano ou ben mestura atinada de ambas as dúas.

A cadela, facéndolle honra ao seu nome e ao seu omnívoro apetito, atinxiu un porte e tamaño excepcionais. Os seus trazos raciais deviron nos estimados para a súa caste: cánido rexo, aleuto, destemido, corpancho, guedella meleira, orella pequena e agostada e cabezote enmascarado.

Na fraseoloxía galega, a expresión "ser un mastín" aplícaselle a unha persoa zoupona, bouba e preguiceira. Nada máis lonxe do carácter deste can que abraiou a veciñanza polos seus dotes solertes, dilixentes e afanosos.

Á cadela Muralla, coma o noso can de palleiro, só lle faltaba falar e, de poder falar, non sei que opinaría sobre o artigo 8 da recente Ordenanza Municipal de Limpeza do Concello de Cerdedo: "Os cans, gatos e demais animais non deberán ensuciar as rúas e demais lugares públicos...". Unha aldea con "pipicán" é coma un Ferrari con pegatinas.

Des que a Muralla chegou a Abelaíndo, se converteu no xoguete dos pequechos. Madrasta consentidora, tornándoos unha e outra vez do perigo, valíalles de almadraque, mantelo, pano no que enxugar as bágoas e, xaora, de cabaliño buligán.

Seica, unha das súas obsesións era lamberlles os mocos, labor ao que se entregaba con fruición. A cadela aborrecía que os pícaros andasen cos carambelos no nariz. Chegouse a dicir que as lambedelas da Muralla sandaban as catarreiras, tamén as mancaduras e gaduñadas. Amais da misión de gardacostas, sempre alerta, a cadela asumiu celmosa a función de médica pediatra.

Aínda non levantaba un palmo do chan e xa acompañaba os da casa nos labores de pastoreo. Porta fóra, conxeniaba moi ben coas persoas ("A Muralla coñecía a todo o mundo"), mais, cumprido o ano, ninguén ousaba atravesar a cancela da eira do "Gheiteiro" sen arriscarse a levar un apuro ou apandar cunha trabada.

A Muralla era moi bo can gardián, porén, descoñecedora de cadeas, investía o seu lecer na curricaina, podendo dar razón de canta corripa, bouza ou cachada haber no lugar.

Pouquiño e pouco, a Muralla estendeu os seus dominios e, de alfandegueira do Quinteiro de Acolá, pasou a chanceleira do rueiro.

A Muralla non estoxaba a auga e, xa fose verán ou inverno, se deslocaba en por si até a ribeira do Seixo para tomar baños. As súas periódicas ablucións non só tiñan por obxecto arrefecer o corpo, senón libralo das pulgas.

Quen presenciou a súa sagaz e depurada estratexia de cata, aínda hoxe non o dá ben explicado. A cadela, moi de vagar, ía somerxendo o seu corpo na poza, dándolles tempo aos parasitos de abandonar os baixos e galgar cara ao lombo. Así que os sentía rebulir no carrelo, afundíase máis un paso, obrigándoos, daquela, a fuxir cara á cabeza. Cando advertía que a pulgallada se arremuiñaba no cotote, mergullábase toda e, contendo a respiración o tempo xusto, conseguía desafiuzar os molestos inquilinos que, a fume de carozo, desaparecían río abaixo. Coa mesma, gañaba a ourela, abaneaba o corpo do rabo ao fociño e deitábase á raxeira até ficar enxoita.

A Muralla adeprendía con tanta rapidez e comportábase con tanto tino e responsabilidade que axiña guiou soa a rabañada da casa do "Gheiteiro" e, pouco tempo despois, a rolda completa de Abelaíndo.

Daquela, a tarefa do veceiro limitábase, en raiando o día, a facer soar o bucio na Regheiriña. Escoitado o sinal, os máis veciños abrían o portelo de cortes e cortellos e, nun dicir amén, os rabaños se congregaban famentos e confiantes na fonte da Encorcillada. A Muralla, presa de excitación, non lles quitaba ollo. Á orde do folgado pegureiro, a cadela, valéndose do avantaxado instinto e da experiencia, manobraba lixeira, encarreirando convenientemente a facenda. Ducias de cabras e ovellas capitaneadas por unha cadela; sinfonía de beos e campaíñas, pola costa do monte arriba cara ás herbeiras do Seixo.

A media mañá, o avó Xosé, asubiaba dende a solaina. A Muralla, empericada nunha esculca des onde vixiar a pacedura, respondía o asubío cun ghou! ("sen novidade"). Ao mediodía, meu avó volvía establecer contacto coa súa correspondente no Seixo. Tamén, a media tarde. Ao empardecer, chamábase pola cadela que, exhibindo a mesma disposición, axuntaba no gado miúdo coa eficacia de quen convoca a toque de corneta. Non deixaba cabeza atrás, apremando nos chibos e roxelos, coa cachaza e tento de quen se sabe adaíl nun transo crucial. Xa na aldea, recibía oufana os afagos dos veciños que, entre garatuxa e garatuxa, deixaban caer algunha que outra lambiscada.