“Tiña que haber moitas máis pinturas sobre as paredes, pero xa foran destruidas pola humidade”. Así expresa o seu orgullo o párroco de Ventosa, don Arsenio Galego, polos labores de recuperación ao que se someteu esta igrexa de Agolada durante tres anos e grazas á cal saíron a luz varios frescos ocultos por unha capa de cal, que se aplicara a mediados do século XIV para evitar a propagación da chamada Gran Peste. “Daquelas as igrexas eran un lugar de concentración de moitos fieis e a única forma de evitar o contaxio foi aplica cal nas paredes e nas fachadas dos templos, pero tamén nas fiestras das vivendas. Era o único desinfectante que había ”, lembra o párroco.
Seis séculos despois, no ano 2000, veciños e sacerdote promovían a recuperación dos frescos, “que se vían nalgunhas zonas nas que se ía desprendendo o xeso”, mediante un traballo dirixido dende a Diócese e no que os propios fregueses investiron man de obra e tamén diñeiro, pois a intervención ascendeu aos 180.000 euros. Dúas técnicas da Consellería de Cultura encargáronse de recuperar as esceas murais que recrean a Adoración dos Reis Magos, a Crucifixión ou o Santo Enterro, paradoxicamente moi ben conservados polo caleado que os mantivo ocultos.
Nembargantes, outros tesouros artísticos desta igrexa mostráronse dende antano en todo o seu esplendor. Un deles son as figuras de pedra que formaran parte dun baldaquino construido en 1525 e que representaba pasaxes do Antigo e Novo Testamentos. Este templete, que adoitaba usarse para cubrir un altar, foi desfeito coa ampliación da igrexa en 1898, e a súa grandeza está agora repartida nas figuras e frisos colocados sobre o lateral esquerdo do templo. Arsenio Galego apunta que, dentro das obras de restauración, “Cultura propoñía que nun dos frisos se comprobase se había pinturas por debaixo da pedra, pero as técnicas desaconsellaron esta medida”.
Tamén sufriu mínimas intervencións o sartego, en pedra, do abade Lope de Ventosa, que preside a entrada do templo, “que se considera unha miniatura do Pórtico da Gloria de Compostela, e do que non se sabe moi ben a procedencia. Hai a hipótese de que foi trasladado desde o mosteiro do Carboeiro”, explica o sacerdote. O conxunto esténdese ata o propio teito e conserva restos de pintura.
Os fregueses non cederon pezas para unha mostra
Don Arsenio Galego leva 13 anos na parroquia de Ventosa, que o comparte coas de Vilariño, Esperante e Gurgueiro, ademais de dúas capelas “que tamén puidemos restaurar”. Para o sacerdote, a de Ventosa foi a sexta obra acometía, “e sabía das dificultades que trae consigo unha intervención deste tipo, porque xa teño 75 anos”. Pero a envergadura do proxecto axiña deu os seus froitos, pois dende o Obispado tentouse levar varias pezas para unha exposición en Lugo “e a parroquia non quixo, así que non se trasladaron. Incluso había unha imaxe de San Blas que tiña moito interese artístico, pero quedou aquí”, conclúe. Tanto o párroco coma os 130 veciños desfanse en louvanzas mutuas polo traballo que supuxo recuperar este patrimonio relixioso, “do que non había nada escrito nos documentos da propia igrexa, pero que puidemos ir rescatando grazas a investigadores e historiadores”, recalca o clérigo.
Intentos fallidos de roubo e cambio de patrón
Este extensa herdanza artística da igrexa románica de Ventosa tamén correu, e corre, o risco de someterse a expolio, pois hai pouco máis dun ano “tentaron entrar ao templo, romperon un cristal pero non conseguiron levar nada. Tiñamos medo de que nos marchasen cos frisos” que antano compoñían o baldaquino. Para evitar novos furtos, o párroco visita durante varias veces á semana non só este santuario, senón tamén os outros tres e máis as dúas capelas ao seu cargo, “para manter tamén contacto cos veciños e saber que precisan. É moi importante o labor pastoral”. Como última curiosidade, hai que saber que en Ventosa se honrou a Santa María e que se celebra a festa da Virxe e do Amor Fermoso o 28 de setembro, pero que o seu patrón é San Xián, que se celebra o 9 de xaneiro, “só cunha misa”, aclara o sacerdote.
