Fundación Menela, súmase na nosa cidade ao Día Mundial de Concienciación sobre o Autismo, que se celebra cada 2 de abril desde 2007. Este ano ten como lema "Rompamos xuntos barreiras polo autismo. Fagamos unha sociedade accesible", co obxecto de concienciar á sociedade sobre este tipo de trastorno e promover a inclusión social das persoas con Trastorno do Espectro do Autismo (TEA).
Cidadáns e medios, sempre nos preguntan: ¿Que son os TEA? ¿Por que é un trastorno tan frecuente? ¿Como se diagnostica? ¿Como se manifesta este trastorno? ¿Hai cura para estas persoas? ¿Que factores inflúen no seu desenvolvemento?
Os TEA son trastornos complexos que afectan ao sistema nervioso e ao funcionamento cerebral, orixinando dificultades no procesamento da información e dos estímulos sociais, así como na flexibilidade do pensamento e a conduta. Este trastorno acompaña a persoa con TEA ao longo da súa vida, aínda que as súas necesidades e manifestacións cambian nas distintas etapas do seu desenvolvemento. O impacto non só é na persoa, senón tamén na súa familia e na calidade de vida de todo os seus membros. Como discapacidade invisible non leva asociado ningún rasgo na aparencia externa específico, manifestándose só a nivel de comportamentos.
Nos últimos anos, constatouse un aumento considerable de casos detectados e diagnosticados ¿Por que? Unha maior precisión nos procedementos e instrumentos de diagnostico, a mellora do coñecemento e formación dos profesionais, pero tamén pode ser, un aumento real da súa incidencia!!
Preto de 3.000 persoas con TEA poden estar afectadas en Vigo. En España habería máis de 450.000 casos. O autismo podería afectar a 1 de cada 100 nenos e nenas. O 1% da poboación mundial padecería de autismo.
O diagnostico comporta: Unha boa historia clínica e unha aplicación de probas específicas, incluída unha avaliación biomédica complementaria de cara ao informe final coas principais orientacións sobre o plan de apoios a desenvolver.
As manifestacións dos TEA varían considerablemente entre as persoas que os presentan, así como as súas habilidades intelectuais, desde a discapacidade intelectual a capacidades situadas no rango medio, ou superior o mesmo. Sen embargo, tódalas persoas con TEA comparten as diferentes características que definen este trastorno. En xeral, as súas habilidades de interacción cos demais son moi distintas cas habituais. Nalgúns casos poden presentar un illamento social importante ou non manifestar moito interés por relacionarse cos demais. Noutras ocasións poden intentalo dunha forma estraña, sen saber moi ben como facelo e sen ter en conta as reaccións da outra persoa.
Polo momento non existe ningunha cura para os TEA. Sen embargo, existen factores que van influír de maneira importante no desenvolvemento da persoa que os presenta e na súa calidade de vida. É fundamental que o diagnóstico se faga de maneira precoz e que o neno ou a nena reciba unha apropiada intervención temperá. Ademais, é fundamental que os recursos educativos e comunitarios sexan os adecuados as súas necesidades individuais e que dispoñan dunha rede de apoio que facilite a súa participación social. É necesario destacar que a persoa con TEA sigue desenvolvendo e aprendendo ao longo de toda a súa vida.
As persoas con Autismo enfróntanse a numerosas barreiras a hora de gozar dos seus dereitos fundamentais e de formar parte plenamente da comunidade. A inclusión e participación activa na sociedade é un dereito fundamental para calquera cidadá. Esta participación implica esferas moi diferentes da vida social e comunitaria, desde o acceso e utilización das contornas e servizos, ata o goce e aproveitamento da educación, o emprego, a cultura ou a vida independente.
Desafortunadamente, na actualidade esta premisa esta lonxe de ser real e efectiva. Dispoñemos de normativas, declaracións, argumentos e documentos de ordenamentos que defenden a igualdade de oportunidades e a non discriminación para todas as persoas con discapacidade, pero na vida cotiá experiméntase situacións diarias de discriminación e exclusión social que están lonxe de desaparecer. A persoa con TEA enfróntanse a diario a dificultades para comprender e responder de maneira adaptada aos requirimentos dun contexto enormemente variable e demandante.
É evidente que, a pesar dos avances conseguidos, actualmente a sociedade non conta coas condicións necesarias para facilitar a superación das barreiras (principalmente cognitivas e sociais) que as persoas con TEA atopan nas súas vidas cotiás.
As repercusións para a súa calidade de vida e para o goce dos seus dereitos debido a falta de medidas en materia de accesibilidade cognitiva son evidentes. Isto fai que sexa imprescindible pasar dunha vez "do dito ao feito" e establecer as medidas necesarias que favorezan o goce efectivo do dereito a acceder aos bens e servizos da sociedade, en igualdade de condicións aos demais cidadáns.
Para elo, é necesario ampliar a visión parcial da sociedade sobre as condicións que limitan ou dificultan a participación comunitaria, identificándoas principalmente con elementos ou barreiras físicas do contexto.
O Goberno español aprobou o 6 de novembro de 2015, a accesibilidade como liña estratéxica transversal tratando de facilitar a accesibilidade universal e o deseño para todos no desenvolvemento das novas tecnoloxías da información e da comunicación, favorecendo o uso das mesmas por parte das persoas con TEA.
A adopción da Acta Lexislativa Europea de Accesibilidade (2-12-2015) suporá un gran avance en favor da inclusión ao redor de oito millóns de persoas con discapacidade en Europa e permitirá dar resposta ás esixencias da Convención das Nacións Unidas relativa aos Dereitos das Persoas con Discapacidade, ratificada pola Unión Europea e todos os Estados membros (a excepción de Irlanda).
En 2017 cúmprense dez anos da Convención sobre os Dereitos das Persoas con Discapacidade. Para conmemorar este décimo aniversario o Foro Europeo das Persoas con Discapacidade (European Disability Forum) lanzará unha campaña sobre as barreiras invisibles, sensibilizando á comunidade, escolas ou lugar de traballo para potenciar un maior respeto cara as persoas con autismo. Baseáse en conseguir unha sociedade máis accesible apoiándose no eslogan: "Nada sobre nós, sen nós" ou "que non se me explique que se espera de min en determinadas situacións sociais".
As barreiras a romper de cara a unha sociedade máis accesible non poden ser outras que: informando, anticipando, estruturando, apoios visuais, comunicacións alternativas, apoios sociais, interés por coñecer a estas persoas, coñecemento sobre o autismo, ausencia de prexuízos, sensibilización, individualización, simpatizar coas necesidades destas persoas con autismo, etc. Faise necesario neste Día Mundial de Concienciación sobre o Autismo un chamamento aos dirixentes políticos e a sociedade civil a pasar a acción traballando xuntos.
*Director Xeral Fundación Menela
