Ourense, que mantivo abertos os cafés cantantes derradeiros de España, non produciu cronistas de music hall, nin tampouco o Vigo dos dous cabarets carísimos das partes baixas do centro da cidade. Crónica e crítica de cabaret fixo, en "Destino" de Barcelona, Sebastián Gasch, en prosa peculiar e atractiva. No subeiro de Gasch calcou Manuel Vázquez Montalbán, quen, entre saudades, reivindicou, desafiante, a pobreza romántica da antes chamada canción española que hoxe se coñece como "copla".
Non sei se tivo escritores a "revista", de antes e de despois da guerra, aínda que a miña xeración ouviu falar de Celia Gámez nesa sombra rosada que son as primeiras lembranzas da vida. Por iso, con ledicia, saudei un artigo perfecto de José Manuel Ponte, neste mesmo xornal, sobre Manolita Chen, que acaba de morrer despois de dilatadísima vida artística.
Sempre me está no nimbo dos recordos o Teatro Chino de Manolita Chen a carón do seu xémeo o Teatro Argentino. Non se trataba, non, do "cabaret de los pobres" xa que alí non había copas de alterne. Era, o Teatro Chino da Chen, unha barraca de festas, que podía ser tres ou catro veces maior ca a do Barriga Verde. Tampouco era circo ningún. En realidade, o espectáculo axustábase ao modelo varietées mesturado coa revista racial española.
A estrela era Manolita, a cal vin e admirei sendo ela xa algo maior nun verán no cal instalaron o Teatro Chino na explanada da Ribeira, en días nos que esta aínda non fora estragada polo xenio peregrino de Vázquez Consuegra dentro do programa urbanístico que se titulou Abrir Vigo ao Mar. Igual ca na revista española clásica, no espectáculo tiñan un lugar tan importante coma o da supervedette e o das vicetiples os cómicos ou caricatos, sempre sen pintura na cara nin zapatos quilométricos.
O Teatro da Chen estaba ateigado de pobo vigués principalmente masculino. Un dos chistosos facía de parvo e falaba moi dificultosamente. O efecto que producía era o de provocar un riso inmisericorde. Hoxe non sería ben visto rir dun subnormal ao que non lle dá ben a volta a lingua. Naquel tempo, Franco estaba lanzando como Príncipe de España ao fillo de Juan de Borbón. Tal Príncipe entrenaba con discursos elementais. Cando o cómico fixo unha pausa, ouviuse unha voz anónima entre o público. "Juan Carlos!" -berrou alguén con forza. As gargalladas foron unánimes e estrepitosas e conmoveron os ladraios de madeira do Teatro Chino de Manolita Chen, a cal xa non está entre os vivos. Séxalle á artista a terra leve.
