"Orense dista seiscientos kilómetros de Madrid y acaso menos de Nueva-York. En todo caso LA CENTVRIA viene a acortar esta última distancia". Con estas palabras memorabeis Vicente Risco expuña o seu estado de ánimo vangardista e pre-nacionalista galego na presentación do número un da curiosísima revista "La Centuria"en xuño de 1917. Daquela aínda non terminara a Grande Guerra nin culminara a Revolución de Lenin nin o intelectual ourensano asumira os principios do nacionalismo que propuña, invocando Prisciliano, Antón Vilar Ponte, na Coruña.
Estes días pasados reuniuse en Ourense o congreso, número 82, parécemo, do PEN Internacional. Como é sabido, o PEN é a organización mundial que mellor representa os escritores e que máis eficazmente se fai eco das penalidades que eles sofren aquí e acolá. Por causas históricas que non é do caso citar, o PEN abriuse, non hai moito tempo, ás literaturas e aos escritores e escritoras de linguas minorizadas e de países que, coma Galicia ou Kurdistán, nin sequera existen como tales no catálogo (incesantemente incrementado) dos estados do Planeta. O PEN Internacional abriuse a estes escritores de literaturas que, non sendo oficiais de estado ningún, se encontran ameazadas, enfeblecidas ou en estado de vulnerabilidade, como dixo moi ben en Ourense a presidente internacional do PEN.
Eu estou seguro de que os escritores, coma Otero Pedrayo e Primitivo R. Sanjurjo, que acompañaron a Risco na aventura, previa a "Nós", de "La Centuria", estarían maravillados da presenza en Ourense de delegados de duascentas ou así literaturas de todo o mundo que reuniron o seu Parlamento ceibe nun salón do centro cultural de Ourense na antiga casa de Simeón. E alí debateron das cousas do seu interese. A Otero e aos seus irmáns de "Nós" gustaríalles ver que en Ourense non só estaban representadas as grandes literaturas imperiais, senón que se achaban presentes tamén as negadas, as clandestinas, as ocultas. O caso é que no Parlamento do PEN que tivo asento en Ourense estaban, a carón das literaturas oficialistas e dominantes do mundo, aquelas, coma a galega e a vasca, ás que caro lles está custando acadar un estatuto definitivo que lles garanta a supervivencia nos séculos futuros.
En Ourense celebrou as súas sesións o congreso do PEN Internacional, e ese foi o intre no que a miña cidade de nacemento cadrou, certamente, máis próxima de Nova York ca Madrid -como querían en "La Centuria". Pro o máis interesante, para min, é que nese encontro Galicia estivese moi perto de Eritrea e se recitaron poemas en swahili. Por algunha razón misteriosa, o PEN representa hoxe unha plataforma de igualdade cultural internacionalista que ningún outro organismo sabería ostentar con semellante autoridade e solvencia. Por tanto, parabéns a Luís G. Tosar e aos que fixeron posíbel que Ourense, por uns días, se convertese no centro e capital da República Mundial das Letras (con licenza de Pascale Casanova).
