Dous mil humanos ou así axuntáronse todos na Laxe de Vigo. Onde fora a praza de abastos, a batería, o Continental. Eu estiven alí. Todos ollaban en dirección ao Nadador de Francisco Leiro, sen o ver. Esta escultura do home que nada, coma nun poema de Mao Tse-tung, presidiu o mitin dun modo misterioso e enerxético. Foi entón cando o convidado, Pablo Iglesias, dixo que había que transmutar a dor que padecen as xentes. Mudalo noutra cousa. Converter a dor en política, dixo. Lembrei verbas de Paul Éluard merecentes de seren escritas por Manuel Antonio. Vigo foi capital de toda a dor de Galicia en ocasións varias. Foino, con Ferrol, en 1972. Estamos a falar de gloria e bágoas. Os oradores de En Maré, na Laxe, fixeron nós mariñeiros. Ao fondo estaba Cangas, capital da unidade que sutura as feridas e libra. Alén das Illas, do Océano, danzaban as sombras de Castelao e Lois Soto, na Unity Galega de Nova York. O discurso dos dous en 1938 era o da unidade popular. Na Laxe, Eva Solla, Beiras, Xulio Ferreiro, Carme Santos, Iglesias, quen no acto representou o rol de Azaña no Frente Popular. Por todas partes, a eficiencia orgánica de En Maré de Vigo deixou sentir a súa forza. A forza de Vigo. Nunca eu vira na política da Restauración tal acumulación de beleza e verdade esperanzada. Alí sentín o mellor Vigo. Cen flores abríronse na Laxe, e elas eran de cores, fragancias e procedencias diferentes. As flores ían en monllo. A concorrencia, sen laños, conformaba unha especie de artefacto dotado dun corazón público e nunca visto; naturalmente de natureza nacional galega. Recordamos unanimidades semellantes tamén en Vigo e en 1972. A meirande parte dos asistentes non chegaran aínda ao mundo naquel ano. Outros si, e recoñecemos na Laxe caras e xestos de xentes que foron naqueles anos, e noutros posteriores, perseguidos e maltratados. Entre anciáns resistentes e as camadas que emerxen, franxas de xeración diversa unificábanse con intensidade e constituían un suxeito que executou con precisión o acontecemento destinado a perdurar na memoria.
Evocamos poesías de Mao e de Rodríguez Baixeras ao estarmos á sombra do Nadador de Leiro, na Laxe. E sabemos, todos os que fomos alí, que cousa ningunha en política galega volverá ser como vén sendo. E sigamos coa poesía. Digamos agora as palabras novas de Xohana Torres: "Advento clandestino. Preparando o regreso". A Capital da Dor recoñeceu os signos da Esperanza.
