Na miña mocedade respectábase criticamente as figuras de Charles de Gaulle e de André Malraux. Algúns de nós chegaron a ler as ben luídas páxinas do militar sobre táctica de carros de combate e bastantes máis gozaron da prosa fácil, de tipo norteamericano, do narrador que bombardeara desde o seu avión internacionalista o Alcázar de Toledo. O título dunha novela de Malraux é "La voye royale" ou sexa "O Camiño Real".
O avance dos acontecementos históricos ten a forma dos carreiros que se bifurcan. Por qué eliximos unha desas opcións e non outra é cousa que forma parte da intuición individual. Se só se tratase diso, a política estaría en mans dos tafures. De Gaulle, por exemplo, non foi un tafur e escolleu, como Vasco Gonçalves faría anos máis tarde, a alianza cos comunistas, sequer, no caso do francés, de forma transitoria e supeditada á liberación de Francia e á ruína do nazifeixismo. Eiquí e agora, o camiño real que estamos a escoller é o da alianza de todos e de todas os que estean dispostos a superar o réxime que nos foi imposto, á morte de Franco.
En Galicia limpouse un camiño que estaba cegado pola falta de uso. Rozouse o vello camiño da Fronte Popular polo que transitaran collidos do brazo en 1936 os comunistas, os socialistas, os republicanos e, con Castelao e Bóveda, os galeguistas merecentes de tal nome. A nova alianza chamouse AGE, e obtivo magníficos resultados. As presenzas de Yolanda Díaz e de Beiras marcaron un modo que xa se anunciara había anos no documento "Posición Soto", que a Galicia política tivo ocasión de ler n'A Trabe de Ouro. Houbo nacionalistas que rexeitaron a unión, aínda que despois, tarde e mal, ergueron sen convicción tal bandeira.
A bandeira da unidade só pode arborarse, en política, con ánimo leal e con amor. Despois viñeron as Marés, que encheron e removeron os fondos políticos do país. Removeron mesmo os mortos: Marx falou de que os movementos históricos grandes tamén teñen como axentes os antepasados, aínda que esas non foron as súas palabras exactas. Alcaldes das Marés en Coruña, Ferrol e Compostela, é algo que representa a reapertura definitiva da "voye royale". Tres concelleiros da Maré nun Vigo rendido ao liderato do seu actual alcalde, é unha victoria que anuncia outra época. Estes días nacionalistas que estiveron contra AGE e combateron cegamente contra as Marés deberían, a ben da Nación, incorporarse ao camiño real de bon ánimo e con ledicia. E quen somos nós? (preguntábase Castelao). Todos os galegos antifeixistas (respondía). Velaí está o bon camiño.
