A cultura produce

Todo este urdime da industria cultural achega un 2% ao PIB galego, porcentaxe que a pesar de ser superior ao de sectores tan emblemáticos na economía galega como a pesca, a industria téxtil ou a industria química, se sitúa por baixo do que representa para o conxunto de España (3%) e, aínda máis lonxe, do peso que ten en países como Dinamarca, Reino Unido ou Suecia (con cifras que superan o 5%). Porcentaxes arredor do 2% son tamén as que representa con respecto á poboación ocupada en Galicia o emprego dun sector moi atomizado (a maior parte microempresa) que ocupa a 26.000 traballadores, a grande maioría no sector privado, unha cifra xa elevada, mesmo se a comparamos coa do sector da automoción, o primeiro da industria galega.

Máis alá do inequívoco valor produtivo do sector cultural galego expresado por estes datos, que con seguridade sorprenderán a moitos, mesmo a algúns responsables políticos escasamente informados sobre o mundo da Cultura, este completísimo estudo consegue por vez primeira acoutar o perímetro das industrias culturais en Galicia, recollendo a actividade de todas as empresas que se dedican á produción ou distribución de bens culturais. Un feito moi positivo que remata por fin coa indefinición dos límites dun sector (moitas veces dificilmente ubicable) e debería contribuír a aumentar a autoestima dos seus actores e, mesmo, a conciencia de pertencer a un sector industrial estratéxico na economía galega deste século (así está definido pola recente Lei do Libro e a Lectura, por exemplo, o sector da edición en Galicia).

Como moi significativo é tamén o feito de que o informe sinale que a actividade económica emanada do sector cultural privado en Galicia é moi superior ao gasto público en cultura, o que para os redactores do informe debera "despexar certas dúbidas prexuízosas do carácter subvencionado da creación cultural", ou saliente a importancia do emprego xerado por un sector moi dinámico que, até o devalo da crise económica, viña medrando como no conxunto de España a unhas taxas do 6%. Noutras palabras, a cultura en Galicia, tanto a creación como a súa distribución, produce valor e crea emprego.

Abandonado o prexuízo de que o sector cultural é apenas unha expresión identitaria que subsiste grazas ás subvencións dos poderes públicos, ábrese en Galicia a posibilidade de consolidar, a pesar das súas cifras modestas, un sector cultural económicamente rendible capaz de xerar riqueza e de incidir, o que non é menos relevante, na cohesión social e o benestar da súa comunidade. Esoutro valor social engadido é a diferencia principal das industrias culturais con respecto a empresas convencionais, o que conleva a necesidade que teñen cada unha de contar cun proxecto cultural singular (ou artístico, ou informativo, ou educativo) a defender e asegurar a súa viabilidade nas difíciles ondas do mercado (sexa interno ou de exportación). Este modelo de empresa cultural en permanente diálogo tanto coa creación cultural como co seu público, nalgúns casos deberá contar tamén co apoio das administracións públicas, amparadas no marco das políticas de "excepción cultural" e na necesidade de asegurar os dereitos constitucionais de acceso á cultura.

Sexa no contexto do mercado ou no caso máis específico da "excepción cultural", as industrias culturais en Galicia, como salienta nas súas conclusións o informe Ardán, son un sector con posibilidades de crecemento. Porén, nun momento de transición á cultura dixital, o que provoca unha importante fragmentación e fraxilidade do mercado cultural e de lecer; de reestruturación inevitable das caixas de aforros, que levará a reducir de forma significativa os fondos destinados a obra social e cultural; e de retroceso por parte do Goberno galego nas políticas de fomento da lingua e cultura propias, as empresas culturais privadas en Galicia están chamadas a asumir todo o protagonismo e a responsabilidade.

bretemas@gmail.com